Soft skills en soft controls zijn ‘top of mind’. Er bestaat tegelijk een grote leegte in termen van concrete, logische en schaalbare aanpakken. Nergens wordt duidelijk beschreven hoe harde controle zich verhoudt tot ‘zachte’ afspraken over gedrag (terwijl er niets ‘zachts’ is aan een gedragsafspraak).
Bestuur en management hebben om het zachtjes te zeggen ‘een uitdaging’. Het is goed om om dit punt te verwijzen naar de nieuwe code die bestuur eindverantwoordelijk noemt voor de ontwikkeling van gedrag en cultuur en de impact hiervan op continuïteit van de onderneming..
In de eigen thuissituatie met opgroeiende kinderen weten we prima hoe je gedragsafspraken maakt. Een basale gedragsafspraak als ‘je bent om 6 uur thuis’ maak je gemakkelijk. Ongeschreven wordt geschreven. Wat maakt het dan toch zo moeilijk om tot basale gedragsafspraken te komen in organisaties?
Het simpele antwoord is: omdat we daarvoor de collectieve intelligentie missen. Hoe meer individuele intelligentie aan tafel, hoe groter de collectieve kleuter. Een nare terugspiegeling. We zijn domweg niet goed in staat met elkaar om afspraken te maken over hoe we onze eigen gedragsrealiteit gaan veranderen. Omdat we die gedragsrealiteit niet objectief en communiceerbaar in beeld hebben. Terwijl die gedragsrealiteit slecht nieuws is: we doen het gewoon niet goed genoeg. We hebben knalhard een systeem – dus een taal – nodig waarin we met elkaar kunnen komen tot gedragsafspraken die er toe doen, die ten goede veranderen wat we nu verkeerd zien lopen.
Collectieve intelligentie ontwikkelen is niets anders dan taal ontwikkelen en in het bijzonder meta-taal: taal waarmee je communiceert over betekenissen. Gebrek aan duidelijkheid over wat we bedoelen maakt elke dialoog, elke discussie en elke besluitvorming tot een ramp. Neem als voorbeeld het woord ‘gedrag’: er bestaat geen aanvaardde omschrijving van wat gedrag is. Je kunt dit eindeloos voorbeelden noemen. Wat is houding, denken, cultuur, identiteit, moraliteit, gemeenschapszin, enzovoorts. Voer een discussie met elkaar over het verschil tussen leiderschap en leiding geven, of het verschil tussen macht en gezag, en de discussie wordt snel oeverloos en ‘filosofisch’. We gebruiken in onze omgangstaal een schat aan woorden zonder dat we voor elkaar helder hebben wat we bedoelen met die woorden.
Het is deze taalonduidelijkheid die veroorzaakt dat de black box van de besluitvorming in organisaties zelden leidt tot intelligente uitkomsten.
Dat je in een gezinssituatie gemakkelijk tot de afspraak ‘om 6 uur thuis zijn’ kan konen, kan in de context van ouderlijke macht en gezag prima begrepen worden.
Tot op zekere hoogte kun je zeggen: zo gemakkelijk wás het heel lang in organisaties. Nooit hoefden bestuur en management zich echt te bekommeren over wat mensen bedoelden, zolang maar duidelijk was wat de onderneming bedoelde. In de huidige wereld van mondige en geïnformeerde mensen loopt het anders. Dan heb je met elkaar afspraken te maken over houding, gedrag en denken, over wat het is dat je met deze gedragsrealiteit samen wilt bereiken en over wat je wilt voorkomen dat als gedragsrealiteit gaat ontstaan. Je hebt intelligente, betekenisvolle uitwisseling nodig, op een hoger niveau van intelligentie dan waartoe we nu in staat zijn.
De game changer is dat dit nu eenvoudig kan: komen tot intelligente afspraken over betekenissen en over wat we willen dat wel en niet gebeurt. Dus komen tot soft controls die niets anders zijn dan basale contextspecifieke gedragsafspraken.
De game changer is dat de taal en het systeem er nu zijn om die soft controls mogelijk te maken: de taal van de data. Maar ook omgangstaal: het gaat om geen andere woorden dan we nu met elkaar gebruiken om ons eigen gedrag te beschrijven. Het is dus taal die we in ons hoofd al lang kennen en denken en het is taal die we nu via data-beelden kunnen laten spreken. Taal die natuurlijke taal is die zichzelf snel leert.
Het is niet niks wat we hier beweren en om die lading wat te verduidelijken:
Er is een wereld van psychometrische testen die niet gebruikt kunnen en mogen worden om soft skills en soft controls in beeld te brengen. Je kunt niet op basis van ‘simpele vragenlijstjes’ (die dan ook nog een keer ‘naar behoefte’ worden aangepast) soft skills in beeld brengen en komen tot soft controls. De data die je met deze testjes verkrijgt zijn bestens deelverzamelingen: je meet altijd iets. Natuurlijk blijft er iets op de pijlstok achter. Alleen weet je niet wát je meet en vooral: je weet niet wat je niet meet. Er is absoluut geen enkele voorspelbaarheid te ontlenen aan data die je met dit soort testjes verkrijgt.
We waarschuwen alle (markt)onderzoek, advies- en accountancy bureaus: deze technologieën zijn wetenschappelijk (fenomenologisch, epistemologisch en methodologisch) niet valide in te zetten in dit domein.
Technologisch wordt met nieuw denken en meten de stap gezet van stupid (big) data naar smart data omdat je de hard-zacht-koppeling maakt. Smart-data-gedreven werken is de enige manier voor bestuur en management om te komen tot gedragsafspraken die verbinden en doen functioneren enerzijds en die anderzijds communicabel en normeerbaar zijn.
Smart-data is nieuwe technologie ‘onder de motorkap’. Technologie die snel went en snel haar toepassingen zal krijgen. Want smart-data-driven heeft een enorme potentie. Smart data biedt kant en klare, schaalbare en end-to-end oplossingen voor het uitdagende en perspectiefvolle soft controls probleem. Al het andere is intuïtie en gefreubel.
